Definicje i standardy oznakowania

Na co dzień używamy różnych określeń, nie zawsze precyzyjnych i nie zawsze tak samo rozumianych przez inne osoby. W luźnej rozmowie słowa droga, ścieżka, trasa i szlak praktycznie mogą występować zamiennie, natomiast w tekstach technicznych i prawnych poszczególnym słowom nadano dość dokładny zakres znaczeniowy.

Poza tymi definicjami pozostało powszechnie używane określenie „ścieżka rowerowa”, które można z powodzeniem stosować tam, gdzie komunikowanie się nie ma charakteru ściśle technicznego lub prawnego.

Należy pamiętać, że każde z określeń oznacza głównego użytkownika drogi, trasy lub szlaku, które zazwyczaj mają też innych użytkowników, nie wymienianych w tych określeniach. Fakt, że rowerzyści korzystają z jakiejś polnej lub leśnej ścieżki nie oznacza automatycznie, że jest to ścieżka rowerowa.

Definicje szlaku, trasy i drogi rowerowej

Znakowanym szlakiem turystycznym jest wytyczona w terenie trasa służąca do odbywania wycieczek, oznakowana jednolitymi znakami (symbolami) i wyposażona w urządzenia informacyjne, które zapewniają bezpieczne i spokojne jej przebycie turyście o dowolnym poziomie umiejętności i doświadczenia, o każdej porze roku i w każdych warunkach pogodowych, o ile szczegółowe wymagania nie stanowią inaczej (okresowe zamykanie w przypadku niekorzystnych warunków pogodowych lub ze względów przyrodniczych na terenach chronionych) [Instrukcja znakowania szlaków PTTK].

Trasa rowerowa to czytelny i spójny ciąg różnych rozwiązań technicznych, funkcjonalnie łączący poszczególne części miasta i obejmujący: wydzielone drogi rowerowe, pasy i kontrapasy rowerowe, ulice o ruchu uspokojonym, strefy zamieszkania, łączniki rowerowe, drogi niepubliczne o małym ruchu (w porozumieniu z zarządcą takiej drogi) oraz inne odcinki, które mogą być bezpiecznie i wygodnie wykorzystywane przez rowerzystów. W skład jednej trasy rowerowej mogą wchodzić dwie (lub więcej) drogi rowerowe, biegnące równolegle (np. po dwóch stronach jezdni czy rzeki) lub ulice o ruchu uspokojonym. [Miasta dla Rowerów].

Droga dla rowerów (droga rowerowa, w niektórych starszych przepisach zwana ścieżką rowerową) droga lub jej część przeznaczona do ruchu rowerów, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi; droga dla rowerów jest oddzielona od innych dróg lub jezdni tej samej drogi konstrukcyjnie lub za pomocą urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego. [PoRD]

Droga dla pieszych i rowerów (zwana też ciągiem pieszo-rowerowym) - droga lub jej część przeznaczona do ruchu pieszych i rowerów, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi.

Trasy i szlaki turystyczne prowadzone są zazwyczaj istniejącymi ciągami komunikacyjnymi: ścieżkami, duktami leśnymi, drogami leśnymi, gospodarczymi, śródpolnymi itp. i z wyjątkiem sytuacji szczególnych nie wymagają technicznego ich tyczenia i budowy. [Instrukcja znakowania szlaków ŚKZTT PTTK]
Trasa rowerowa powinna mieć nawierzchnie przystosowane do ruchu rowerowego.
Szlak rowerowy prowadzi istniejącymi drogami, których nawierzchnie nie muszą być dostosowane do ruchu rowerowego.

Ścieżka rowerowa – gwarowe określenie chętnie stosowane przez dziennikarzy i polityków zarówno dla określenia dróg dla rowerów, jak i turystycznych szlaków rowerowych.

Inne definicje


Droga:
  • wydzielony pas terenu składający się z jezdni, pobocza, chodnika, drogi dla pieszych lub drogi dla rowerów, łącznie z torowiskiem pojazdów szynowych znajdującym się w obrębie tego pasa, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów, ruchu pieszych, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt. [PoRD]
  • budowla wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiąca całość techniczno-użytkową, przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowaną w pasie drogowym. [Ust. o drog. publ.]
Droga twarda
  • droga z jezdnią o nawierzchni bitumicznej, betonowej, kostkowej, klinkierowej lub brukowcowej oraz z płyt betonowych lub kamienno-betonowych, jeżeli długość nawierzchni przekracza 20 m; inne drogi są drogami gruntowymi. [PoRD]
Pas drogowy
  • wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania drogą. [Ust. o drog. publ.]
Jezdnia
  • część drogi przeznaczona do ruchu pojazdów; określenie to nie dotyczy torowisk wydzielonych z jezdni. [PoRD]
Pas ruchu
  • Pas ruchu dla rowerów (kontrapas) – część jezdni przeznaczona do ruchu rowerów w jednym kierunku, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi. [PoRD]
Pas ruchu dla rowerów (kontrapas)
  • część jezdni przeznaczona do ruchu rowerów w jednym kierunku, oznaczony odpowiednimi znakami drogowymi. [proj. nowelizacji PoRD]
Pobocze
  • część drogi przyległa do jezdni, która może być przeznaczona do ruchu pieszych lub niektórych pojazdów, postoju pojazdów, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt. [PoRD]
Chodnik
  • część drogi przeznaczona do ruchu pieszych. [PoRD]
Skrzyżowanie
  • przecięcie się w jednym poziomie dróg mających jezdnię, ich połączenie lub rozwidlenie, łącznie z powierzchniami utworzonymi przez takie przecięcia, połączenia lub rozwidlenia; określenie to nie dotyczy przecięcia, połączenia lub rozwidlenia drogi twardej z drogą gruntową lub stanowiącą dojazd do obiektu znajdującego się przy drodze. [PoRD]
Przejazd dla rowerzystów
  • powierzchnia jezdni lub torowiska przeznaczona do przejeżdżania przez rowerzystów, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi. [PoRD]
Śluza rowerowa
  • część jezdni na wlocie skrzyżowania na całej szerokości jezdni lub wybranego pasa ruchu przeznaczona do zatrzymania rowerów w celu zmiany kierunku jazdy lub ustąpienia pierwszeństwa, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi. [PoRD]
Sposób oznakowania dróg dla rowerów i ciągów pieszo-rowerowych






Początek i koniec drogi dla rowerów




Początek i koniec ciągu pieszo rowerowego, na którym pierwszeństwo mają piesi




Początek ciągu pieszo rowerowego, na którym piesi i rowerzyści mają wydzielone pasy ruchu




Droga i chodnik dopuszczone do ruchu rowerowego




Pas dla ruchu rowerowego na jezdni




Oznakowanie przejazdu dla rowerzystów od strony jezdni
Standardowo wykonana droga dla rowerów lub ciąg pieszo-rowerowy powinien mieć obniżone krawężniki w miejscach zjazdu z jezdni i na jezdnię oraz oznakowanie poziome m.in. w miejscach przejazdów przez jezdnie (dwa rzędy białych kwadratów w poprzek jezdni). Wiele dróg dla rowerów i ciągów pieszo-rowerowych nie spełnia tych warunków, a tym samym oczekiwań odnośnie bezpieczeństwa i wygody podróżowania po nich rowerem.

Standardowy sposób oznakowania szlaków rowerowych

Oznakowanie zasadnicze szlaku rowerowego:

Po lewej znak podstawowy R-1 – rower i pasek w kolorze szlaku oznaczający jazdę prosto, umieszczany głównie za skrzyżowaniem dróg (także za znakiem początku szlaku) Po prawej znak początku / końca szlaku R-1a – rower i kropka w kolorze szlaku
Znaki oznaczające zmianę kierunku jazdy R-1b na najbliższym skrzyżowaniu, umieszczane przed zakrętami szlaku






Znaki oznaczające zmianę kierunku jazdy na najbliższym skrzyżowaniu R-3a, R-3b, R-3s i R-3d, umieszczane przed rozległymi skrzyżowaniami i skomplikowanymi zakrętami trasy





Drogowskazy R-3 umieszczane w ważniejszych miejscach Ostatni z drogowskazów wskazuje miejsca położone w bok od trasy (dojazd nieoznakowany)

Znaki stanowią białe kwadraty o boku 200 mm lub prostokąty o krótszym boku 200 mm, na nich oprócz roweru w kolorze czarnym znajdują się kolorowe paski, kropki lub strzałki. Szlaki znakowane są w pięciu kolorach: czerwonym, niebieskim, zielonym, żółtym lub czarnym. Kolorem szlaku nazywa się kolor pasków, kropek i strzałek na znakach i drogowskazach. Nieoznakowane odgałęzienia szlaku mają na drogowskazach strzałki białe (czarne kontury strzałek).

Niestandardowy sposób oznakowania szlaków rowerowych

Na wielu trasach występuje oznakowanie odmienne od standardowego. Różnice dotyczą stosowania nietypowych wzorów znaków, innych kolorów lub tylko jednego wybranego koloru (zazwyczaj czarnego) dla całej sieci szlaków, a także nietypowego lub dużo rzadszego rozmieszczenia znaków przy szlaku.



Znak trasy międzynarodowej R-2 – obecnie standardowy, ale proponowany do wycofania z użytku



Znak trasy Greenways – znak R-2 nieprawidłowo zmodyfikowany przez zamianę numeru trasy na logo trasy tematycznej



Znak Wiślanej Trasy Rowerowej – znak R-1 nieprawidłowo zmodyfikowany przez zamianę roweru na logo trasy tematycznej


Oznakowanie tras lokalnych na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej (120 x 120 mm)


Rys. 1 – znak podstawowy (droga na lewo lub na prawo od znaku)
Rys. 2 – znaki zmiany kierunku trasy